Başkan Vekili Aksoy, Sokakları Güvenli Hale Getirmekte Kararlı!

Kağıthane Belediye Başkanı Mevlüt Öztekin, Belediye Personeli ile Bayramlaştı

Yerel Haberler

Başkan Özmen Eyüpsultan’ın ilk Kent Lokantası'nın çalışmalarını inceledi

Yerel Haberler

GAZİOSMANPAŞA, RAMAZAN BAYRAMI’NA HAZIR

Yoğurt için UNESCO hamlesi

Gastronomist Süleyman Dilsiz: 272 dile Türkçe’den geçmiş ve bizlerle özdeşleşmiş “yoğurt”u sahiplenme vakti çoktan geldi..

Yaşam Yayın: 06 Mayıs 2022 - Cuma - Güncelleme: 06.05.2022 20:15:39

Editör -

Okuma Süresi: 12 dk.

Üç kıtada yoğurdun izinde 17 ülke, 32 şehir!...

Ulusal ve uluslararası yerel kalkınma ile gastronomi kongre ve festivallerinde sunumlar ve

çalıştaylar gerçekleştiren yemek kitapları yazarı gastronomist Süleyman Dilsiz yeni bir

çalışmayla ilke imza attı.

Sürdürülebilir kalkınmada yerel mutfağın önemi, gastronomik potansiyelinin sorgulama

yöntemi ve yerel gastronomik değerlerin festivalleştirilmesi konularında çalışmalar yapan

yemek kitapları yazarı/Gastronomist Süleyman Dilsiz, şimdi de Kültür ve Turizm

Bakanlığı’na “Yoğurdun UNESCO Somut Olmayan Kültürel Varlık” olarak tescil edilmesi

için başvuruda bulundu.12 yıllık yoğurda dair her şeyi ele aldığı “the yogurt” çalışması

için alan çalışması da yapan, 29 gün kaldığı Sibirya’da 16 bin km, 7 şehir 16 oba ve

yurtta kalarak yoğurdun izini arayan Dilsiz, Türklerin dolaştığı Orta Doğu’da 3 ülke, kuzey

Afrika ve Balkanlar ile Kafkaslar’da da yoğurdun izini arayıp dolaştığımız coğrafyalardaki

yoğurt kültürünü keşfedip 365 tarifle çalışmasını tamamladı.

YOĞURT, ÜLKEMİZİN ASYA’DAN AVRUPA’YA TAŞIDIĞI EN ÖNEMLİ

DEĞERLERİNDEN

Gastronomist Süleyman Dilsiz, yoğurdun ‘UNESCO Somut Olmayan Kültürel Varlık’ olarak

tescil edilmesi için Kültür ve Turizm Bakanlığı’na yaptığı başvuruda özetle şu ifadeleri

kullandı:

“Coğrafyamızın gastronomik değerlerini sahiplenip tanıtılması ve ülkemizin çok renkli

kültürlerin kavşağında olmasının yarattığı avantajı somut ve soyut kültürel varlıklarımızın

dünya arenasına taşınması önemli bir misyon. Yoğurt, ülkemizin Orta Asya’dan

başlayarak dolaştığımız tüm coğrafyalara taşıdığı, tarihi çok gerilere giden ve kendisine

has ritüelleri olan en değerlilerimizden birisi. Bu vizyonla, Yakut Türkçesi’nde 2 bin yıldan

fazla Budist Türk metinleri, Divan-i Lugatit Türk, birçok dolaştığımız coğrafyalarda ki tıpkı

ritüeller vb geçmişini belgeleyebildiğim değerlerinden yoğurdun değerlerinden….. Sadece

yoğurttan üç yüzün üzerinde deyim ve atasözü bulunuyor. Yoğurdun bize ait icat

olduğunu uluslararası arenada gecikmiş haklı gururu için hedeflediğim “UNESCO SOMUT

OLMAYAN KÜLTÜREL VARLIK” olarak tescil edilmesi hususunu değerli bilgilerinize

sunarım.”

TÜRKLERİN DÜNYA GASTRONOMİSİNE HEDİYESİ

‘Gourmand Dünya Gurme Kitaplar Yarışması’nda En İyi Balık Kitabı seçilen “Kılçıksız

Balık”, Türkiye’nin ilk kahvaltı kitabı olma özelliğiyle, 7. baskısını yapan “Kahvaltıya Dair

Her Şey”, 4 mevsim 114 salata ve 56 sos tarifinin yer aldığı “Salataya Dair Her Şey” ve

son kitabı Gurmepedia ile gastronomi dünyasına katkı sağlayan Gastronomist Süleyman

Dilsiz, Türk kültürünün keşfettiği en önemli yiyeceklerden birisi olan yoğurt hakkında bir

kitap kaleme alma ve yoğurdu “UNESCO’dan Somut Olmayan Kültürel Varlık Tescili”

yaptırmak istemesindeki amacını da şöyle açıkladı:

“The Yogurt” başlıklı çalışmamda yoğurdun kökensel aidiyetinin peşine düşmekten çok, iki

bin yıldan fazla bu somut değerimizin zenginliğini ritüelleriyle birlikte nasıl bir Somut

Olmayan Kültürel Varlık haline geldiğini göstermek istiyorum. Tarih boyunca uğradığımız,

konakladığımız, yaşadığımız, sıkı ilişki içinde olduğumuz coğrafyalar ve Anadolu’da

Türkmen göçleriyle şekillenen illerdeki kültürel pratikler içinde yoğurdun nasıl bir merkezi

yeri olduğunu anlamaya çalıştım. Zaten ritüel ve tarif benzeşmelerini gördükçe ‘Yoğurt

Uygarlığı’nın binlerce yıldır varlığı görmüş olmaktayız. Bu çalışmayla kültürel anlamda

çeşitli uygulama ve tarifleri ve benzeşen ritüelleriyle yoğurdun Türklerin dünya

gastronomisine hediyesi olduğuna hep birlikte tanık olacağız. Yoğurdun, dünya

mutfaklarında ve beslenme kültürlerinde çok kısıtlı biçimlerde kullanılırken, bizim

kültürümüzde ve daha önce bulunduğumuz coğrafyalarda 365 farklı tarifle çok değişik

kullanımlarla temel bir gastronomi unsuru olması vurgulanacak. Anadolu’yla birlikte

yaşadığımız diğer coğrafyalarda var olan gizli kalmış yoğurt kullanım ve uygulama

zenginliğini gün yüzüne çıkarırken, diğer 4 kitabımda olduğu gibi yerel tatlarla fark

yaratmak da beni bu çalışmam konusunda daha çok motive etti. Her öğün

vazgeçemediğimiz kültürümüzün somut değerlerinden olan yoğurda uluslararası arenada

UNESCO ile hak ettiği değere kavuşturmak ve dünya gastronomi kültürüne ezber bozan

bir eser bırakmakta en büyük gururumuz olacağını da belirtmek isterim.”

272 DİLE TÜRKÇE’DEN GEÇMİŞ

Türklerin Orta Asya’dan yola çıktığından beri uğradığı coğrafyalarda günümüze izler

bırakarak geldiğini, bu izlerin en değerlilerinden birisinin de yoğurt ve kültürü olduğunu

belirten Süleyman Dilsiz, Yoğurdun 3 Kıtada 365 Tarifle Yolculuğu’nu kaleme aldığı

“TheYogurt” Yoğurt Uygarlığı çalışmasının projesi hakkında şu bilgileriverdi:

“Bizim dışımızda birçok ülkenin sahiplenip ülkelerinin itibarına ve ekonomilerine değer

yaratan ancak bizim ise aynı ölçüde değerlendiremediğimiz bir miras. Önüne hiçbir ulusun

adını alamayacak kadar 272 dile Türkçe’den geçmiş, bizlerle özdeşleşmiş ‘yoğurt’u

sahiplenme vakti çoktan geldi. Bu amaçla yoğurt üzerinden uygarlık maceramızı

araştırdım. Köklü uygarlık geleneğimizin sembolü olan yoğurdun yolculuğuyla

sürdürülebilir ülke itibarına katkı sağlamak için uluslararası düzeyde sahiplenmek temel

vizyonum. Ritüelleri ve kullanımlarıyla bir sağlık, kültür ve uygarlık sembolü olan yoğurt,

yolculuğuyla çok geniş ve farklı coğrafyalarda kök salmış ve iz bırakmış. Zaten

gezegenimizde bu kültürel mirasımıza toplumların daha sağlıklı beslenmesi yolunda bir

adım atılması bilinciyle hep birlikte sahip çıkmak gerekiyor. Öyle ki ülkemizin yemek

kültürünün ayrılmaz parçalarından olan “Geleneksel Tören Keşkeği” (2011), “Mesir

Macunu Festivali” (2012), “Türk Kahvesi ve Geleneği” (2013) ve “İnce Ekmek Yapımı ve

Paylaşımı Geleneği: Lavaş, Katrıma, Jupka, Yufka” (Azerbaycan, İran, Kazakistan,

Kırgızistan ve Türkiye ile ortak dosya) (2016) gibi projelerle somut olmayan kültür

varlıklarımızı dünya gündemine taşırken yoğurt kültür ve geleneklerimizin de bu

çerçevede ele alınabileceği düşünmekteyim.”

YOĞURT UYGARLIĞININ ZENGİNLİĞİNİ 365 TARİFLE DÜNYAYA TANITMAK

Yaklaşık 10 yıldır Sibirya (Altaylar), Kırım, Ortadoğu ve Balkanlar ile Orta Asya’dan

özellikle 1071 Malazgirt ile yoğun göç alan illerimizde (Denizli, Kütahya, Muğla, Antalya,

Isparta, Burdur) özellikle yoğurtla ilgili saha çalışmaları yaptığını dile getiren Gastronom

Süleyman Dilsiz,“Ritüellerini araştırdım. Yoğurda geç de olsa haklı gururunu yaşatmak

istedim. Köklü bir tarihe sahip ulusumuzun dünya kültürüne kattığı bu değer, sağlık ve

gastronomi adına bugün dünden daha da bir önem kazandı. Daha da kazanmaya devam

edecek.Öz Türkçe “yoğurt” sözcüğün önüne bir ulusun adını koymadan vurgulu bir

biçimde bu çalışmalarımı tamamladım. Kitaplaştırmayı da hedeflediğim bu çalışmamın

adını da “TheYogurt” demek öz değerimize küresel ölçekte sahip çıkarak, yoğurt

uygarlığının zenginliğini 365 tarifle dünyaya tanıtmak anlamına da geliyor. Çalışmamda

ulus olarak dolaştığımız coğrafyalarda: Kahvaltıda Yoğurt: 23 Tarif,Çorbada Yoğurt: 63

Tarif,Hamur işlerinde Yoğurt: 43 Tarif, Ana yemeklerde Yoğurt: 42- 59 Tarif,Salatada

Mezede Yoğurt: 30 Tarif,Tatlılarda Yoğurt: 16 Tarif,İçeceklerde Yoğurt: 14 Tarif,Vesaire &

Kilerde Yoğurt: 6 tarif bulunuyor.Bu değerimizin adımıza marka değerini tescil etmek ve

uluslararası bilinirliğini artırmak adına küreselde tanıtımını ve UNESCO Somut Olmayan

Kültürel Varlık olarak teyit edilmesi için kitaplaştırmak ve UNESCO’dan tescil edilmesi

hedefini taşıyorum.” diye konuştu.

YAKLAŞIK 2 BİN YILDAN FAZLA GEÇMİŞİYLE YAKUT TÜRKÇESİ’NDE YOĞURT

GEÇİYOR…

Tıpkı yoğurtta olduğu gibi ulusların geçmişiyle kültürel bağlarını besleyip, sahip

çıkmadıkça uygarlığa katkısının hep sınırlı kalacağını, yarattığı değerlerin başka uluslarca

sahiplenileceğini ve kendi varlıklarını sürdürebilmelerinin gün geçtikçe zorlaşacağına

dikkat çeken yemek kitapları yazarı Süleyman Dilsiz, “TheYogurt ile kitap çıkarma ve

UNESCO’dan somut olmayan kültürel varlık tescili hedefiyle iki bin yıldan fazla geçmişiyle

inşa edilen yoğurt uygarlığına mutlak sahip çıkılması gerektiğini düşünüyorum.

Bulunduğu coğrafyalarda ve komşularında Türk kültürünün en önemli miraslarından olan

yoğurt ile mayalama-hazırlık, sunum ve tarif gelenekleri ve ritüelleri üzerinden bu

sağlıklı, mistik uygarlık değerini anlatabilmek çok önemli. Neredeyse tüm dillere

Türkçe’den geçen yoğurdun yolculuğunu bilmek gerekiyor. Yaklaşık 2 bin yıldan fazla

Yakut Türkçesi’nde izleri sürülebilen ‘yoğurt’ kelimesinin varlığı ve yoğurt yapım ve

sunum teknik ve ritüellerinin Altaylar ve Toroslar ile göçün yoğun olduğu Anadolu

kentlerinde benzer olması çok değerli kültürel iz. Bin yıllık Budist Türk metinlerinde

yoğurdun geçmesi daha eski dünya uygarlıklarının yoğurda dair daha eski kaynak

sunamaması UNESCO somut olmayan kültürel varlık kategorisinde başvuruyu hak ediyor”

dedi.

ÇAY, ŞEKER, ZENCEFİL, KAKAO GİBİ ESKİ DÜNYANIN TARTIŞMASIZ EN KÖKLÜ

YİYECEKLERİNDEN

Altay Dağları bölgesinde değişik sürelerde kalarak yakın gözlemleme şansı bulduğu

yoğurt kültürünün farklı izlerini Ortadoğu, Kuzey Afrika ve Balkanlar ile Anadolu’daki

ziyaretleriyle de perçinlediğini vurgulayan Dilsiz sözlerine şöyle devam etti:

“Yoğurdun mayalama sunum ve tarif ritüelleri Türk icadı olduğuna dair net bir fikir

edinme yönünde önemli nüveler topladım. Bu kadim kültür değerinin ritüelleriyle birlikte

sahip çıkmak da dünya uygarlık tarihine not düşmek aslında. Şöyle ki yoğurt sözcüğünün

ulusal kimliği, kökü, kökeni bellidir, özetle tescillidir. Gezegenimizdeki somut yolculuğu

bin yıldan daha fazla olan yoğurt; çay, şeker, zencefil, kakao gibi eski dünyanın

tartışmasız en köklü yiyeceklerinden.Yoğurdun yolculuğu, çayın Çin’den, şekerin

Hindistan’dan, pizzanın İtalya’dan, suşinin Japonya’dan, şinitzelin Avusturya’dan, tapasın

İspanya’dan, takonun Meksika’dan, mayonezin Fransa’dan çıkıp dünya mutfak

kültürlerine damga vurmasına benzer. Örnekler çoğaltılabilir.Burada önemli olan, verilen

örneklerin hepsinin ulusal kimliğinin belli olmasıdır. Suşi Japonca’dır, yemek de Japon

kültürüne aittir. Mayonez Fransızca’dır, yiyecek de Fransız kültürünün üretimidir vb. Bir

başka önemli nokta ise tako, suşi, tapas, pizza vb farklı olarak, yoğurdun gezegendeki

somut yolculuğunun bin yıldan fazla olması ve bulunduğumuz coğrafyalarda mutfakta,

halk tıbbında baskın kültür olması.”

YOĞURDA ESKİ TÜRKLER, TUZLUK DERLERMİŞ

Yoğurdun yüzyıllarca bulunduğumuz topraklarda adeta tuz yerine geçerek sofralarımızda

ritüelleriyle birlikte vazgeçilmez bir katık olduğunu aktaran Gastronom Süleyman

Dilsiz,“Öyle ki çorba ile diğer yemeklere katılan yoğurda eski Türklerde, "tuzluk" denmesi

de rastlantı değil. Tarihsel bulgular Türklerin, en eski dönemlerden beri geniş bir alana

kuzey-güney, doğu-batı yönüne 4 yönde yayıldıklarını gösteriyor. Atalarımızın konargöçer

yaşantılarının sonucu uğradıkları coğrafyalarda kendilerine ait birçok kültürel değeri de

taşıdıkları ve yaydıklarını gösteriyor. Bu coğrafya Orta Asya’nın sınırları ise doğuda Baykal

Gölü’nden batıda Hazar Denizi ve Ural Dağları’na; kuzeyde Sibirya bozkırlarından

güneyde Tanrı Dağları ve Gobi Çölü’ne uzanıyor. Bu coğrafyanın bütün dünya tarafından

kabul edilmiş siyasi adı da Türkistan.Türkistan yanında bu yolculuk Orta Doğu’dan

Afrika’ya, Balkanlardan orta ve batı Avrupa’ya kadar 3 kıtaya uzanıyordu. Bu

coğrafyalarda 16’sı devlet olmak üzere 124 hükümdarlık kurmuş bir ulus olarak birçok

kültürel birikimi bugünlere gelebilmiş. Sahiplendiğimiz sürece de kuşaklarca devam

edecek.”

YOĞURDUN HANGİ ULUS YA DA KAVİM TARAFINDAN BULUNDUĞUNA DAİR

SOMUT BİR BİLGİ YOK!

Günümüzde birçok ulusun yoğurdun ilk kez kendileri tarafından üretildiğini ileri sürerek,

kutsal beyazı sahiplendiklerinin altını çizen Süleyman Dilsiz sözlerine şöyle noktaladı:

“Bunlardan birisi de Yunanistan. Alfabesinde “y” harfi olmamasına rağmen “Greek

Yoghurt” olarak ülke itibarına ciddi katkı sağlıyorlar. Öyle bir kültür ki ülkesinde 20

yoğurtlu tarif çıkarken Anadolu’dan göç edenlere “yoğurtla vaftiz olmak” deyimi

bulunması bir kültürel miras olmadığının göstergesi gibi sanki. Aslında başlangıçta

yoğurdun hangi ulus ya da kavim tarafından bulunduğuna dair somut bir bilgi yok. Birçok

söylence bulunuyor. Yoğurt sözcüğünün öz Türkçe oluşu, yaşadığımız ve dolandığımız

coğrafyalarda yoğurtla ilgili en eski kaydın sekizinci yüzyıldan olması kabul edilse de

Yakutça’da yoğurt sözcüğü iki bin yıldan beri olması, göçlerle gittiği farklı coğrafyalarda

yoğurt kültürünün benzeşen izleri, yoğurt kültürünü devam ettirmiş ve bugünlere getirip

yoğurt uygarlığını inşa etmiştir.”

Fulya OMAÇ / İZMİR

Yorumlar (0)

Suç teşkil edecek, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, müstehcen, ahlaka aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk içeriği gönderen Üye/Üyeler’e aittir.

İlginizi Çekebilir