Sarıyer Belediyesi'nde önemli bir görev değişikliği gerçekleşti

Yeşilpınar Çocuk Etkinlik Merkezi’nin temeli kazılmaya başlandı

Yerel Haberler

BEYLİKDÜZÜ BELEDİYESİ 2024'TE DE HİZMET ODAKLIYDI

Yerel Haberler

ÜSKÜDAR’DA OTİZM FARKINDALIK ETKİNLİĞİ GERÇEKLEŞTİRİLDİ

KKTC'nin SESSİZ Şehri MARAŞ/VAROSHA göz kırpıyor

Doğu Akdeniz’in kitlesel turizm merkezi olduğu dönemde dünyaca ünlü yıldızlar Elizabeth Taylor, Richard Burton, Brigitte Bardot, Sophia Loren gibi sanatçılara ev sahipliği yapmış Kıbrıs’ın ‘Saint Tropez’ı eski hareketli günlerini özlüyor…

Yayın: 25 Mart 2023 - Cumartesi - Güncelleme: 25.03.2023 17:21:00

Editör -

Okuma Süresi: 17 dk.

1974 yılında dönemin Başbakanı Bülent Ecevit tarafından “Biz aslında savaş için değil

barış için ve yalnız Türklere değil Rumlara da barış getirmek için adaya gidiyoruz”

sözleriyle duyurulan harekat sonrası ikiye bölünen Kıbrıs’ın en “talihsiz” kenti Maraş

Türklerin de Rumların da kanayan yarası..

SESSİZ ŞEHİR MARAŞ/VAROSHA GÖZ KIRPIYOR

Bir zamanlar dünyanın en ünlü eğlence ve turizm merkezlerinden biri olan Kıbrıs adasının

KKTC kısmında bulunan Türkçe adıyla Maraş, Rumca adıyla Varosha (Varoşa), Miami ya

da Fransız Rivierası havası veren konsept otellerin, lüks otomobillerin, pahalı evlerin,

ülkenin en güzel plajlarının ve eğlence merkezlerinin kalbinin attığı, Hollywood

yıldızlarının, dünya starlarının, jet sosyetenin ve milyoner iş adamlarının, uğrak ve gözde

tatil beldelerinden biriydi.

1974'te Kıbrıs Barış Harekâtı’nda Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) topraklarına dahil

edilene dek Kıbrıslı Rumlar’ın yaşadığı bölge olan Maraş, harekat sırasında nüfusunun

adanın güneyine kaçmasıyla terk edilir. Gecesinde, gündüzünde ayrı bir hayat akan şehir,

harekat sonrası Kıbrıs’ın ikiye bölünmesinin ardından askeri bölge olarak yerleşime ve

iskana kapatılır. Kıbrıs’ın en “talihsiz” kenti olan Maraş, o tarihten sonra ‘Akdeniz’in Las

Vegas’ı olarak anılmaktan çıkıp, derin bir sessizliğe bürünerek adından ‘Hayalet Şehir’

olarak söz ettirmeye başlar.

Makus talihi 3 yıl önce değişir

Ada’nın ne Kuzey’inin ne de Güney’inin yaşam anlamında bir parçası olabilen; arada ıssız

ve atıl kalan kentin 46 yıllık ‘Hayalet Şehir’ olan makus talihi Ekim 2020'de yüzde 3,5'luk

bölümünün askeri bölge statüsünden çıkarılıp sivilleştirilmesiyle tekrar değişir. Kamuya

ait Demokrasi Caddesi ile dünyanın en lüks tatil merkezi olduğu dönemde Mısır’dan kum

getirildiği söylenen iki plajı ziyarete açılır. Kıbrıs adasını ikiye ayıran “Yeşil Hat” tampon

bölgesinin kuzey kısmında yer alan diğer bir adı “şehrin çevresinde yada dışarısında,

banliyö” anlamına gelen Varosha olan Maraş’ın, Ekim 2020’de pilot bölge olarak kısmen

kullanıma açılan kısmı o tarihten günümüze birçok yerli ve yabancı turisti ağırlar.

Araçla geçişe izin verilmiyor

Günümüzde askeri kartı olanlar, yurtlarda kalanlar ve kayıtlı taksiler haricinde hiçbir

şekilde sivil araçla girişe izin verilmiyor. Bölgenin sivillere açılan bölümleri yürüyerek,

bisiklet kiralanarak veya golf araçlarıyla gezilebiliyor. Acenteler tarafından rehberler

eşliğinde turistik turlar da düzenlenen bölgeyi açıldığı günden itibaren bir milyon civarı

turist gezmiş. Bağlı bulunduğu Gazimağusa Belediyesi tarafından çevre ve peyzaj

düzenlemeleri de yapılan bölgeyi ziyaret edenlerin halkın kullanımına sunulan toplam

uzunluğu 800 metreden fazla olan iki plaja ulaşımlarını kolaylaştırmak için ziyarete açık

bölgedeki yol güzergahında otobüs ile ring seferleri düzenleniyor. Ayrıca belediye

tarafından işletilen ziyarete açılan kısımda birkaç büfe ve çay bahçesi de bulunuyor.

3 bin Pound’a mal olan dünyanın 7 yıldızlı ilk oteli 10 hafta açık kalabilmiş

Maraş’ın mevcut gerçekliği; değişimi, gelişimi ve dönüşümü yani tarihsel ve talihsiz

öyküsü ise hüzün kokuyor. 1970 lerde Elizabeth Taylor, Richard Burton, Raquel Welch,

Paul Newman ve Brigitte Bardot gibi dünyaca ünlü Hollywood yıldızlarının otellerinde

konakladığı, altın kum plajlarında güneşlenip, mekanlarında şen kahkahalar atarak

eğlendiği, begonvil kokulu sokaklarını adımladığı Maraş’ta, 1974 sonrası sadece ordu

devriyelerinin sesleri duyulabiliyordu. Ekim 2020’den itibaren ise o begonvil kokulu

sokaklar yeni ziyaretçileriyle tekrar buruk da olsa şenlendi. Buruk çünkü, dünyaca

ünlü Hollywood yıldızlarının lüks otelleri, güzel kumsalları ve eğlence merkezlerinden

dolayı Kıbrıs’ın ‘Saint Tropez’ı unvanını verdikleri Gazimağusa nın güney Varoshası

Maraş, 1974 sonrası ıssız bir hayalet kasabaya dönüşmüş, evler, oteller, kamu

daireleri, okullar, restaurant, kafe gibi mekanlar, çeşitli mağazalar ve işyerleri de

harabe haline gelmiş. Bazı binaların büyük bir bölümü yıkılmış, birçoğunun camı kırık

veya cam hiç yok. Balkon demirleri paslanmış, ahşap panjurlar çürümüş. Evlerin

içlerinde hiç eşya kalmamış. Kimi binalarda ise çarpışmanın izleri hala görülebiliyor.

1974’e kadar ünlü bir turizm beldesi olan Maraş’ta yeni yapılmaya başlanan birçok

inşaat yarım kalmış. Hatta İngiliz kraliyet ailesine ait, yapımı harekattan kısa bir süre

önce tamamlanarak toplam 3 bin Pound’a mal olan, dünyanın 7 yıldızlı ilk oteli Golden

Sands Hotel (Altın Kum) sadece 10 hafta açık kalabilmiş.

Virane binalarıyla varlık göstermeye çalışan, çaresiz bir gerçek olarak duruyor

Uzun yıllar derin bir sessizlik içinde biraz suskun, biraz küskün bir şekilde tekrar hayat

bulmayı bekleyen Maraş, kaybolmuş nüfusu, yaşlanmış, çökmüş, harabeye dönmüş ve

kullanılamaz duruma gelmiş virane binalarıyla varlık göstermeye çalışan, çaresiz bir

gerçek olarak duruyor. İlkbaharda tabiat ana burada da uyanmış. Her yer yemyeşil

ağaçlar, bitkilerle ve sapsarı çiçeklerle canlanmış. Ancak harabe haline gelen binalar

ölüm sessizliğinde. 1960’lı ve 1970’li yıllarda Doğu Akdeniz’in en önemli kitlesel

turizm merkezi özelliğine sahipken, yaşadığı travma neticesinde yarım asra yakın bir

dönemdir derin yalnızlığını yaşayan Maraş’ı gezerken insan sanki tarihin içinden

geçiyormuş gibi hissediyor ve adeta o dönemi yaşıyor. Sokak aralarında dolaşırken

görülen manzaralar karşısında ise insanın boğazı düğümleniyor. Ve ‘keşke savaşlar

hiç olmasa, insanlar ölmese, evlerini yurtlarını terk etmek zorunda kalmasa, ırkçılık

olmasa, terör olmasa ve halklar hep kardeşçe, dostça bir arada yaşasalar’ diye

düşünmeden edemiyor.

Evlerin içine girmek yasak

Zeminini oluşturan kırmızı topraktan dolayı “Kırmızı Köy” olarak da anılan Maraşın etrafı

çitlerle çevrilmiş, şuan ziyarete açılan kısmındaki tüm sokaklardaki evlerin ve binaların

önü de üç sıra urgan iplerle ziyaretçilerin yapıların içine girmemeleri için çevrelenmiş.

Ve tüm yapıların önüne üzerinde ‘bina çökebilir, bina içerisine girmek ve yaklaşmak

tehlikelidir’ yazılı (Türkçe ve İngilizce) birer tabela konulmuş. Maraş’ta şu an gezilip

görülebilecek yerlerden de kısaca bahsedecek olursak:

Dünyaca ünlü yıldızlar Elizabeth Taylor, Richard Burton, Brigitte Bardot,

Sophia Loren’e ev sahipliği yapmış

Bir zamanlar Hollywood un en çok kazanan oyuncusu olan Richard Burton ve ikinci eşi

Hollwood’un menekşe gözlü ünlü yıldızı Elizabeth Taylor ile 1950 lerin ve 1960 ların

kadın figürü ünlü Fransız aktris Brigitte Bardot gibi ünlü sanatçıların da konakladıkları

Kennedy Bulvarı'ndaki Argo Otel, sahildeki King George Hotel’in arka giriş kapısının

hemen bitişiğindeki ünlü Yunanlı ressam Paul Georgiou’nun Mavi Evi (Blue Bungalow) ki

ressamın evin iç duvarlarına çizdiği at üzerinde şövalye gibi çeşitli resimleri camı kırık

pencereden görülebiliyor, İngiliz Kraliyet ailesine ait Golden Sands Hotel, ünlü İtalyan

aktris Sophia Loren’in evi (Orduevi içinde kalan bu evin sadece çatısı uzaktan

görülebiliyor, orduevi alanına girişe izin verilmiyor (ben özel izin alarak içeri girip fotoğraf

çekebildim), ünlü İngiliz Bankası Barcley Bank, Ferrari, Jaguar ve Lomborgini gibi lüks

otomobillerin olduğu oto galeri binaları, Toyota, Hoover, Singer, Philips binaları, Bilal Ağa

Mescidi, Modern Kilise’nin ait olduğu Asterias Hotel, erkek öğrencilerin öğrenim gördüğü

gymnasium, farklı mimariye sahip evler ve eğlence hayatının kalbinin attığı Grecian Hotel,

Florida Hotel gibi birçok lüks 5 yıldızlı otelin yer aldığı Kennedy Caddesi, barlar,

restoranlar ve gece kulüplerinin yanı sıra bir Toyota bayisinin de bulunduğu en ışıltılı

caddelerinden Leonidas Caddesi gezilip görülebilir.

Dünyanın en ünlü eğlence ve turizm merkezlerinden biriydi

Biraz da Maraş’ın geçmiş dönemlerinden bahsedecek olursak:

1600’lü yıllarda küçücük bir liman yerleşimi iken, özellikle 1969-1970 yılları arasında

Lübnan’da süren savaştan dolayı ticaret, eğlence ve turizm kenti Beyrut’un önem

kaybetmesiyle Maraş, dünyanın en ünlü eğlence ve turizm merkezlerinden biri olur.

1970’lerde modern mimarlığın yansımalarını taşıyan, seçkin mimari yapıları ve yaşamı

bünyesinde barındıran, tatil konutları ve yüksek turizm bloklarıyla gelişen Maraş, o

dönemin “bütün yıl için tatil” ilkesine örnek bir kent durumuna gelir. Bu dönemde Maraş

turizm, yerleşim ve idari alan olarak üç tanımlanmış bölgeye ayrılır. Kentin batı

kısmındaki bölgede bağ bahçe işleriyle uğraşan orta gelir düzeyindeki halk yaşıyormuş.

Güney-doğu yönündeki kıyı bölgesi turizm alanı olarak birçok beş yıldızlı otele, çeşitli

mekanlara ev sahipliği yaparken, bu iki alan arasında kalan bölge ise idari merkez olarak

kullanılıyormuş.

Zamanında 24 saat aralıksız yaşamın olduğu bir şehir

Gündüzün aydınlığının geceye taşındığı Maraş, turizm, eğlence, ticaret, kültür, sanat ve

yerleşim birimi gibi birçok farklı işlevi içinde barındıran, 24 saat aralıksız yaşamın olduğu,

kısacası yerli halk ile turistlerin bir araya geldiği bir merkezmiş. Kent, 1973’te adaya

gelen turist konaklamalarının toplamından fazla turist ağırlıyormuş. Bölgeyi her yıl ziyaret

eden turist sayısı 700 binin üzerindeymiş. Ticaret ve Endüstri Odası kayıtlarına göre

1974’ten hemen önce, kentteki nüfus, ada genelinin yüzde 7’sini oluşturuyormuş. Buna

karşın adadaki bütün nüfusun yüzde 10’u bu bölgedeki iş olanakları çerçevesinde

istihdam ediliyormuş. Adanın otellerinin yüzde 45’ini barındırdığından dolayı oteller

bölgesi diye de adlandırılan ve ağırlıklı olarak Rum nüfusun yaşadığı Maraş’ta, sadece

yedi Türk ailenin evi bulunuyormuş. Ancak bölgede çok sayıda Türk vatandaşı çeşitli

işyerlerinde çalışıyormuş. 1974 yılına kadar Maraş nüfusunun 34 bin 700 olduğu, bunun

29 bin 700’ünü Kıbrıslı Rum, 180’ini Ermeni, 30’unu Maronit (Orta Çağda Levanttan

dinsel ve siyasi çatışmalar sebebiyle kaçarak, Kıbrıs'a yerleşen ve Maruni Kilisesi üyesi

olan, ibadet ve ayinlerini Arapça olarak yapan günümüzde de varlıklarını devam ettiren

topluluk), 4 bin 430’unu İngiliz, 360’ını ise Kıbrıslı Türklerle birlikte öteki etnik gruplar

oluşturuyormuş.

Eski canlılığına dönmesinin maliyeti 10 milyar dolar

Sahil şeridi 8 kilometre, kapalı alanı yüzölçüm olarak 6.4 kilometrekarelik bir yer

kaplayan Maraş’ın bu parlak döneminde 10 bin yatak kapasitesine sahip 45 otel ve 60

apart tipi otel, yaklaşık 3 bin ticari birim, 99 eğlence yapısı (bar, restoran, kafe, taverna,

kabare vb.), 25 kültür yapısı (sinema ve tiyatro salonu, sanat galerisi, İngilizce, Yunanca

ve Türkçe 8 bin 500 kitaba sahip devlet kütüphanesi vb.), 4 bin 649 özel konut, 21 banka

şubesi, 143 idari büro, 8 okul, iki spor tesisi, 380 inşaat halinde bina ve bunlarla birlikte

endüstriyel yapılaşma da bulunuyormuş. Altyapısının yenilenip, çevre düzenlemesi

yapılarak yeniden inşa edilip turizme açılmasının maliyeti 10 Milyar Dolar olarak

öngörülmüş. Umarız zaman içinde bu girişimlerle eski canlılığına ve mükemmelliğine geri

döner..

Başkan Hasan Senin anlattı..

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Herkes İçin Spor Federasyonu Başkanı Hasan Senin, Kıbrıs

Barış Harekatı, Kapalı Maraş ve bu harekat sonrası yaşadıkları zorlukları anlattı.

“1973 yılında Ege Üniversitesi inşaat fakültesini kazanmıştım. 1974 yılında üniversiteye

devam ederken yaz tatili için memleketim Kıbrıs’a dönmüştüm. Temmuz ayında Rum

tarafı karıştı, EOKA ve ‘Makarios’çular birbirlerini vuruyorlardı. Yapılan askeri bir darbeyle

Kıbrıs Cumhurbaşkanı Makarios makamından indirildi ve yurt dışına kaçarak canını zor da

olsa son anda kurtarmayı başardı. Zaten adada uzun süredir bir karışıklık yaşanıyordu.

EOKA (Kıbrıs Milli Mücadele Örgütü) adlı Rum örgütü, özellikle 1967’den itibaren Türklere

karşı saldırılar yapıyordu. Bu baskıyı gitgide artırınca, katliamlardan kaçan Türk halkı

zorunlu göçlerle Ada nın yüzde 3’lük kısmına sıkıştırılmıştı.”

Bülent Ecevit: biz aslında savaş için değil barış için ve yalnız Türklere değil

Rumlara da barış getirmek için adaya gidiyoruz

“1974’de Rum tarafındaki bu gelişmeler üzerine Kıbrıs’ın 3 garantör ülkesinden biri olarak

Türkiye, TSK nın 20 Temmuz 1974’te Rumların, Kıbrıslı Türklere karşı uyguladıkları baskı

ve zulme son vermek, soydaşlarının can, mal ve namuslarını korumak ve Ada’ya barış

getirmek amacıyla Kıbrıs’a askeri bir harekat düzenledi. Devrin Başbakanı Bülent Ecevit

harekatın başladığını "Biz aslında savaş için değil barış için ve yalnız Türklere değil

Rumlara da barış getirmek için adaya gidiyoruz" sözleriyle duyurdu. Kıbrıs Türk tarafının

lideri Rauf Denktaş da radyoda yaptığı konuşmasında beklenen günün geldiğini ve Türk

askerinin adaya havadan ve denizden çıkarma yapmaya başladığını gözyaşlarıyla

duyurdu.”

Günümüzde de Kıbrıslı Türkler çok zorluk yaşıyor

“Kıbrıs’ta Makarios’a karşı yapılan darbe sonrası zorunlu olarak harekete geçen TC 1974

Kıbrıs Barış Harekâtı’nda Ada’nın yüzde 36’lık kısmını almasıyla birlikte Kıbrıslı Türkler

özgürlüğüne kavuştu. Ancak bu cumhuriyeti sadece Türkiye tanıdı. Bugün KKTC’nin

tanınmaması adada yaşayan Türkleri olumsuz yönde etkiliyor. Her alanda ambargolara

maruz kalıyor. Birkaç örnek verecek olursam; Kuzey Kıbrıs’a Türkiye dışında direk uçuş

yok. Avrupa’dan Kıbrıs’a gelmek isteyen bir kişi önce Türkiye’ye inip oradan Türk

uçaklarına binip Kıbrıs’a gelmek zorunda. Mektuplar önce Türkiye’ye ve Türkiye üzerinden

Kıbrıs’a ulaşıyor. Kıbrıslı Türkler Türk takımlarıyla dahi maalesef müsabaka yapamıyor. Bu

ve benzer birçok nedenden dolayı Kıbrıslı Türkler insanlık dışı ambargolarla dünyadan

izole edilmeye çalışılıyor.”

Kapalı Maraş BM kontrolünde

“Maraş ise 1974 yılında 13 Ağustos’ta (o gün son bulan) İkinci Kıbrıs Harekâtı sırasında

Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından ele geçirildi. Duyduğumuza göre Rum keskin nişancıları

günümüzde Laguna diye bilinen bölgedeki bir otelin tepesinden, Türkleri hedef alarak

bombalıyormuş. Bu hadiseler sonrasında Türk savaş uçakları bu binayı bombalayarak

ikiye ayırmış, ardından da Kapalı Maraşa Türk askeri girmiş. Kent, BM ile yapılan ateşkes

antlaşmasında kontrollü boşaltılmasının ardından Maraş’ta yerleşim, iskan sona erdi ve

yaşam söndü. O tarihten bu yana askeri bölge statüsündeki Kapalı Maraş’ta, 46 yıl

boyunca sivillerin kente girmesine izin verilmedi. Kentin BM kontrolünde olan bölgesinde

6 tane apartman orduevi kullanımı için verilirken, BM’nin de kentte bir binası bulunuyor.”

Annan, Kıbrıs Adası nı bağımsız bir devlet olarak birleştirmek istedi, olmadı

“Adını, planı ortaya atan BM eski genel sekreteri Kofi Annan dan alan, Türk ve Rum

kesimleri halinde bölünmüş Kıbrıs Adası nın bağımsız bir devlet olarak birleştirilmesini

öneren Birleşmiş Milletler planı olan Annan Planı’na göre kapalı Maraş, Rum tarafının

denetimine bırakılacaktı. Ancak Nisan 2004 te adanın kuzey ve güneyinde

yapılan referandumlar ile oylamaya sunulan plan, Kıbrıs Türk’lerince yüzde 64,91

oranında kabul edilmesine rağmen, Kıbrıs Rumları tarafından yüzde 75,38 i oranında

reddedilince, hayata geçirilemedi.”

Eskiden olduğu gibi Rum komşularımızla yan yana dostluk ve kardeşlik içinde

yaşamak istiyoruz

“Türkiye ve KKTC makamları, Maraşta taşınmazı olan Rumlara ve diğer vatandaşlara,

‘Taşınmaz Mal Komisyonu’na başvuru yapmaları yönünde çağrıda bulunduktan sonra

Taşınmaz Mal Komisyon na müracaatlar olmuş. Komisyonun mevzuatına göre takas,

iade ve tazminat mümkün. Ziyarete açılan yüzde 3.5'lik kısımda yaklaşık 500 civarında

yapı bulunuyor. Resmi makamlardan açıklamalara gören bunlar için komisyona yaklaşık

100 civarı kişi müracaat etmiş. Diğer kapalı bölge için de 500 e yakın müracaat olmuş.

Güneyden gelip müracaat eden birçok Rum, 1974’te durum sakinleşince kısa sürede

geri döneceklerine inanarak güvenliksiz, hatta bazı pencereleri açık bırakarak terk

ettikleri evlerine bu çağrıyla geri dönüp, birçok anılarının geçtiği Maraş’ta tekrar

hayatlarına devam etmek istiyormuş. Burada hedeflenen gelecekte eski sakinlerinin de

bölgedeki mülklerine dönmesiyle Maraş'ın tamamının Türk yönetiminde açılması. Kıbrıslı

Türkler olarak bizler de eskiden olduğu gibi Rum komşularımızla yan yana dostluk ve

kardeşlik içinde yaşamak istiyoruz.”

Fulya OMAÇ / Gazimağusa – KKTC

Yorumlar (0)

Suç teşkil edecek, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, müstehcen, ahlaka aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk içeriği gönderen Üye/Üyeler’e aittir.

İlginizi Çekebilir