Başkan Vekili Aksoy, Sokakları Güvenli Hale Getirmekte Kararlı!

Kağıthane Belediye Başkanı Mevlüt Öztekin, Belediye Personeli ile Bayramlaştı

Yerel Haberler

Başkan Özmen Eyüpsultan’ın ilk Kent Lokantası'nın çalışmalarını inceledi

Yerel Haberler

GAZİOSMANPAŞA, RAMAZAN BAYRAMI’NA HAZIR

KKTC’deki tarihi yapılarda Ramazan bir başka

Camiye dönüştürülen kiliselerde Hristiyan ve Müslüman iki farklı dinin dokusu aynı binada buluşturulunca ilginç görüntülere sahne oluyor…

Yayın: 08 Nisan 2023 - Cumartesi - Güncelleme: 08.04.2023 18:45:00

Editör -

Okuma Süresi: 23 dk.

Türkiye’den İzmir, İstanbul, Aydın, Bursa ve Manisa şehirlerinden Ramazan için KKTC’ye

gelen bir turist grubu, Lala Paşa Camii’nde iftar sofralarına misafir oldu..

İngiltere, Almanya, Fransa ve İskandinav ülkeleri başta olmak üzere çeşitli ülkelerden

adaya tatile gelen turistler tarihi camilere de yoğun ilgi gösterirken, camiye girmeden

önce kısa şort, etek ve dekolte kıyafetlerinin üzerine şal, saçlarına da başörtüsü takmayı

ihmal etmiyorlar.

KKTC’deki tarihi yapılarda Ramazan bir başka

Camileştirilmiş kiliselerde Ramazan şenliği

Müslümanların Kutsal kitabı Kuranı Kerim’in indirildiği, on bir ayın sultanı Ramazan

devam ederken KKTC’de de Türkler ve Müslümanlar camileri doldurup taşırıyor. Camiler

ve camilerin bahçeleri mübarek ay için temizlenip süslenirken, tarihi yapıların bahçelerine

kurulan çok sayıda uzun masalarda da iftar yemeği veriliyor. Geçtiğimiz Mart ayının

sonunda da bu iftar yemeklerinden birine TC Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay ile

KKTC Başbakanı Ünal Üstel, Mağusa Osman Fazıl Polat Paşa Camii’nde düzenlenen iftara

katıldılar. İzmir’den de Ramazan için adaya gelen bir turist grubu camilerde kurular iftar

sofralarına misafir oldu.

Osmanlı İmparatorluğu’nun 1571 yılında Kıbrıs adasını fethetmesinden bu yana ibadete

hiç kapanmayan Gazimağusa’daki Lala Mustafa Paşa Cami alışılagelmiş camilerin

dışındaki bir özelliğiyle dikkat çekiyor. Fransız Lüzinyan hanedanın, Kıbrıs Kralı olarak

hüküm sürdüğü 297 yıllık dönemde 1298 - 1312 yılları arasında gotik tarzda inşa edilen

Aziz Nikolas Katedrali’nin adanın Osmanlılar tarafından fethinden sonra camiye

dönüştürülmesi Hristiyan ve Müslüman iki farklı dinin dokusunu aynı binada buluşturunca

ilginç görüntülere sahne oluyor.

452 yıldır sürdürülen Ramazan geleneği

KKTC’nin birçok camisinde olduğu gibi tüm Akdeniz dünyasının en güzel Gotik

yapılarından Gazimağusa’nın en etkileyici binası Lala Mustafa Paşa Camii’nin bahçesinde

de iftar sofraları kuruluyor. Samtay Vakfı tarafından vakıf binası ve hemen bitişiğindeki

Lala Paşa Camiii’nin önünde Sunat Atun ve hayırseverler tarafından verilen iftar

yemeğinde yaklaşık 700 kişi okunan dualar eşliğinde oruç açıyor. Ramazan ayının

bereketinin mahalle sakinleri ve cami cemaatiyle birlikte paylaşıldığı Cami iftarları

Gazimağusa’da Ramazan ayı boyunca 5 cami, 1 tekke, 1 üniversitede devam edecek.

Bunlar; T.C. Lefkoşa Büyükelçiliği’nin koordinasyonunda, Kalkınma ve Ekonomik İş Birliği

Ofisi’nin sponsorluğunda ve Kuzey Kıbrıs Türk Kızılay’ı iş birliğiyle II. Selim Doğu Akdeniz

Üniversitesi’nde 550 kişilik, Ulu Cami’de 410 kişilik, Yeniboğaziçi Camii’nde 100 kişilik ve

Dörtyol Cami’nde. Polat Paşa Cami Derneği tarafından hayırseverlerin destekleriyle

Osman Fazıl Polat Paşa Cami’nde 1000 kişilik, Vakıflar tarafından Kutup Osman

Tekkesi’nde 100 kişilik, Samtay Vakfı tarafından da Dörtyol Cami’nde 50 kişilik.

Osmanlılar döneminden bu yana 452 yıldır sürdürülen gelenek, bu Ramazan’da da

gerçekleştirilirken toplu iftar programları din görevlileri tarafından Kur'an-ı Kerim

okunması ve hep birlikte edilen duaların ardından camide kılınan yatsı ve teravih

namazıyla sona eriyor.

17 yerde 6 bin 150 kişilik iftar yemeği

T.C. Lefkoşa Büyükelçiliği’nin koordinasyonunda, Kalkınma ve Ekonomik İş Birliği Ofisi’nin

sponsorluğunda ve Kuzey Kıbrıs Türk Kızılay’ı iş birliğiyle Ramazan ayı boyunca

Gazimağusa haricinde ayrıca Lefkoşa, Girne, İskele, Güzelyurt ve Lefke’de cami,

üniversite ve parklardan oluşan toplam 17 yerde 6 bin 150 kişilik iftar yemeği veriliyor.

Ramazan Sofrası kurulan yerler; Gazimağusa’da Maraş Ulu Cami, Doğu Akdeniz

Üniversitesi, II. Selim Cami Avlusu, Yeniboğaziçi Yeni Cami ve Dörtyol Cami.

Lefkoşa’da; Hala Sultan Cami, Hamitköy Cami, Lefkoşa Sanayi Cami, Hz. Ebubekir Cami

ve Gönyeli Yalçın Park. Girne’de Karaoğlanoğlu Cami, Nurettin Ersin Paşa Cami, Esentepe

Cami ve Barış Parkı. İskele’de İskele Cami, Güzelyurt’ta Güzelyurt Fatih Cami ve Bostancı

Cami ile Lefke’de Gemikonağı Cami ve Lefke Avrupa Üniversitesi.

Ramazan ayı dolayısıyla oluşturulan KKTC Din İşleri Başkanlığı tarafından alınan bilgilerle

hazırlanan haberde Kıbrıs adasında Osmanlı döneminde din, o dönemden günümüze

gelmiş tarihi camiler ve camiye dönüştürülen kiliseler ile 1974 sonrası yapılan camiler

hakkında bilgiler yer alıyor. Ayrıca bu tarihi dini yapıların ada turizmine etkisini içeriyor.

Tarihe meydan okuyarak günümüze kadar gelir

Tarih sahnesine çıktığı XIII. yüzyıldan itibaren önce Anadolu’da yayılma gösterdikten

sonra, 1453 yılında İstanbul’u fethederek imparatorluk olan ve İslamiyet’i yaymayı

hedefleyen fetih hareketleriyle Balkanlar, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'nın büyük bir

bölümünü alarak üç kıtaya birden yayılan Osmanlı İmparatorluğu, bu coğrafyalarda

sayısız eserlere imza atar. Hâkimiyetinde olan Balkan ülkelerinden Afrika ülkelerine kadar

Osmanlılardan geriye pek çok eser kalmış olsa da büyük bir kısmı savaşlarda yıkılır, bir

kısmı bilinçli bir şekilde yok edilir. Bir kısmı korunur ancak başka amaçlarla kullanılır, bir

kısmı ise tarihe meydan okuyarak günümüze kadar gelir ve o muhteşem mimari

güzelliklerini ziyaretçilerine sunmaya devam eder. Kıbrıs’ta da birçok Osmanlı yapıtı yerli

ve yabancı turistlerden yoğun ilgi görüyor.

Hıristiyanlığın ilk yayıldığı yerlerden olan Kıbrıs 644 yıl sonra İslamiyet’le tanışır

Akdeniz’in Sicilya ve Sardinya’dan sonra üçüncü büyük adası olan Kıbrıs, tarihte

Hıristiyanlığın ilk yayıldığı yerlerden biri olup (MS 45), İslamiyet 649 yılında Halife Hz.

Osman Dönemi’nde Müslümanların adayı fethetmesiyle yayılmaya başlamış. Ancak adanın

haçlılara geçmesinden sonra kısıtlanmış. Osmanlı Devleti’nin adayı fethettiği 1571 yılına

kadar yaklaşık 400 yıl boyunca adada Katolik Hıristiyanlar hâkim olmuş, ada halkı

açısından zor ve baskı altında geçen bir süreç yaşanmış. Hatta ada halkı ve Ortodoks

Kıbrıslılar Lüzinyan döneminde maruz kaldığı dinsel baskıdan sonra Venedik döneminde

de aynı muameleyi yaşayınca Osmanlılardan yardım istemiş. O dönemde Rodos, Girit ve

Mısır’ı aldıktan sonra Akdeniz’de oldukça genişleyen Osmanlı İmparatorluğu, Kıbrıs’ta

üslenen korsanların donanmalarına ve hacca giden yolcu gemilerine saldırması, adayı

yöneten Venediklilerin Osmanlılara düşmanca tutum sergilemesi ve Ortodoks Kıbrıslıların

kendilerinden yardım istemesi üzerine Padişah II. Selim döneminde Lala Mustafa Paşa

komutanlığında 50 bin piyade, 6 bin yeniçeri ve süvariden oluşan 200 gemilik Osmanlı

donanmasıyla Kıbrıs’a sefer düzenler.

Osmanlı Kıbrıs’ı fethettikten sonra Ortodoks Rumlar, Ermeniler ve diğer halk

refaha, sosyal ve dini özgürlüklerine kavuşur

Kıbrıs, 1570'te başlayan Osmanlı-Venedik Savaşı'nda son kale Mağusa’nın 11 ay sonra

1571’de düşmesinin ardından adanın tamamının Osmanlı İmparatorluğu tarafından

fethedilmesiyle 308 yıl Osmanlı idaresinde kalır. Osmanlı Devleti’nin adayı fethi ile birlikte

bir refah ortamı oluşur ve sosyal ve dini özgürlükler her alanda kendini gösterir.

Müsamaha ve adalet adanın her yerine hâkim olur. Osmanlı idaresi dini ibadetin özgürce

yerine getirilmesini sağlamak amacıyla Katolik kiliselerinin bazılarını mescit ve camiye

çevirip, Ortodoks halka tüm kilise ve manastırlarını iade eder. Rum Ortodoks Kilisesi’nin

yanı sıra Ermenilerin, Nestoryanların ve Maronitlerin de kendi kiliselerini korumaları,

yönetmeleri ve ibadetlerini rahatça yapabilmeleri için gerekli yasal izinleri düzenler.

Ayrıca ihtiyaç durumunda yeni kilise, manastır, okul ve diğer yapıların inşasına destek

olur. Rumca da resmi dil kabul edilir, devlet dairelerinde konuşma ve yazışmanın Rumca

yapılmasına müsaade edilir. Bu süreç 1878 yılına dek Kıbrıs Adası’na hükmeden Osmanlı

İmparatorluğu’nun, Rusya karşısında uğradığı ağır yenilginin ardından İngiltere ile

imzaladığı anlaşmaya dek devam eder. Bu antlaşma kapsamında İngiltere olası bir Rus

saldırısında Osmanlı’ya savunma için gerekli yardımı yapacak, karşılığında da Kıbrıs

Adası’nın idaresi İngiltere’ye verilecek.

Osmanlı döneminde 307 yılda 400 cami

Günümüzde Afrika, Asya ve Avrupa kıtalarını bağlayan deniz yolu üzerindeki konumuyla

stratejik pozisyona sahip olan Kıbrıs Adası’nda yer alan İslam dini eserlerinin büyük

çoğunluğu Osmanlıların adayı fethinden sonra inşa edilmiş. İngilizlerin Kıbrıs Adası’nın

idaresini teslim aldıkları 1878 yılında adada 400 cami bulunuyormuş. Bugün Kıbrıs’ın ikiye

bölünmüş yapısı içinde bu eserlerin bir bölümü Kuzey Kıbrıs bir bölümü ise Güney

Kıbrıs’ta kalır. Camii ve mescitler yanında, medrese ve okullar, tekkeler ve türbeler de

yapan Osmanlı’dan medreseler dışındaki tarihi yapılardan büyük bir kısmı günümüze

kadar gelir.

Kiliseler Bizans, Rum Ortodoks, Lüzinyan, Latin, Maronit, Ermeni ve İngiliz

dönemlerinden

Bizans, Rum Ortodoks, Lüzinyan, Latin, Maronit, Ermeni ve İngiliz dönemlerinde inşa

edilen kilise, manastır, şapel gibi Hıristiyanlığı temsil eden dini yapıların bir kısmı harap

bir kısmı ise ihtişamlarıyla günümüze dek gelir. 19. yüzyıl sonunda İngiliz yönetimi

döneminde özellikle köylerde çok sayıda kilise inşa edilir. Bu yapıların bir kısmı

Osmanlılar, bir kısmı ise 1974’te adanın ikiye bölünmesinden sonra kuzeyde kalan

Hıristiyanlara ait 500’den fazla ibadet yerinin (manastırlar, kiliseler ve şapeller) yeni

yerleşen Türk toplumu tarafından camiye dönüştürülür. Bir kısmı ise el sanatları atölyesi,

folklorik dans merkezi veya anaokulu gibi ibadet dışı kültürel amaçlı işlevlerde kullanılır.

Osmanlı fethin sembolü olarak o şehrin en büyük kilisesini camiye çevirir

Osmanlı Kıbrıs’ın idaresini ele aldığı dönemde öncelikle dini ihtiyaçları acil olarak

karşılamak üzere bazı kilise ve katedrallere; minare, mihrab, minber ve kadınlar mahfeli

gibi İslâm gerekleri olan eklemeler yaparak camiye çevirip ibadete açar. Osmanlı fetih

geleneğine göre yeni bir yeri topraklarına kattığında o şehrin en büyük kilisesini fethin

sembolü olarak camiye çevirirmiş. Kıbrıs’ta da Lefkoşa'nın fethi tamamlandığında

günümüzde Selimiye Camii olarak bilinen Lüzinyan döneminde (1209-1326) gotik

formunda inşa edilen St. Sophia Katedrali’ni minare ve minber gibi eklemeler yaparak

camiye çevirir. Kıbrıs’ın fethinde Venediklilere karşı orduları yöneten Osmanlı

İmparatorluğu’nun Büyük Veziri Lala Mustafa Paşa, Lefkoşa’ya girdiğinde Kıbrıs'taki ilk

Cuma namazını 15 Eylül 1570'de katedralden camiye çevrilen bu yapıda kılar. Selimiye

Camii bir süredir devam eden restorasyon çalışmaları nedeniyle tadilatın bitirilmesine dek

ibadete kapalı.

Kiliseden camiye çevrilen yapılar

Günümüzde halen işlevlerini sürdüren adanın en büyük camileri olan Osmanlıların Kıbrıs

adasını fethettiklerinde kiliseden camiye çevirdikleri ilk yapılar Fetih Sultanı II. Selim’in

adı verilerek camiye çevrilen Lefkoşa’daki St. Sophia Katedrali ile Fransa Reims’daki

Notre Dame Katedrali’nden esinlenerek inşa edilen ve Kudüs Kralı’na taç giyme töreninin

yapılması nedeniyle Hıristiyanlar için önem taşıyan Mağusa’daki St. Nicolas Katedrali

(Lala Mustafa Paşa Camii), İngiliz Dönemi'nde patates, hububat v.b. amaçlar için ambar

olarak kullanılması nedeniyle Buğday Camisi olarak da anılmaya başlanan Sinan Paşa

Camii (St. Peter ve St. Paul Kilisesi), Mustafa Paşa Camii (Stavros Kilisesi), Lefkoşa’da

Haydar Paşa Camii (St. Catherine Kilisesi), Ömerge Camii (St. Augustin Kilisesi), Araplar

Camii (Stavro Misiriku Şapeli), eski bir Hıristiyan şapelinden camiye çevrilen Lâleli Camii,

Lefke’de Piri Mehmet Paşa Camii (St. George Kilisesi), Tuzla Camisi (Venedik yapısı),

Larnaka’da Eski Cami (Lâtin Kilisesi) ve Baf’ta Cami-i Kebir (Bizans Kilisesi) en önemli

örnekleri oluşturuyor. Osmanlılar fetihten sonra sadece büyük şehirlerde değil küçük

kasabalarda da kilise binalarını camiye dönüştürmüşler. Az sayıdaki örnekten biri

Mehmetçik/Galatya Köyü’ndeki Agia Marina Latin Kilisesi’nden ekler de yapılmak suretiyle

dönüştürülen Hacı Ahmet Cami. Osmanlı döneminden bu yana sadece Kıbrıs Türkleri’nin

yaşadığı köyde Cami’nin cemaat tarafından aralıksız kullanılması iyi korunmuş olmasını

sağlamış.

Osmanlılar tarafından yapılan camiler

Osmanlı adayı fethettiğinde ilk etapta camiye çevirdiği kiliselerden sonra ilerleyen

yıllarında yerli ustalara ilâveten Anadolu’dan getirilen ustalarla ‘Klâsik Osmanlı Mimarisi’

tarzında kubbeli ile enine ve bazen de boyuna uzanan dikdörtgen planlı olmak üzere iki

farklı tipte camiler inşa eder. Avrupa’nın tek bölünmüş başkenti Lefkoşa’da XVI. yüzyılın

klasik üslubuyla ve minaresiyle en önemli Türk eserlerinin başında gelen 1590 yıllarında

yapılan Arab Ahmet Camii, adada Sakal-ı Şerif’in bulunduğu tek cami. Arab Ahmet Paşa

Camii minberi, yekpare mermerden yapılmış geometrik bezemeli ajurlu süslemeleri ile

adada bulunan en güzel minber sayılabilir. 1964'ten sonra Lefkoşa Evlendirme

Memurluğu olarak kullanılan Sarayönü Camii (1903), minaresinin taştan örülerek inşa

edilmiş külâhı, Kıbrıs’taki nadir örneklerden İplik Pazarı Camii (1826), Minareliköy Camii,

14.yüzyıl Latin kilisesi yıkılarak yerine yapılan Yeni Cami, Turunçlu/Fethiye Camii (1825),

Girne'de Ağa Cafer Paşa Camii (1590), Yazıcızade Camii, Ozanköy’de Kazafana Camisi

(Hüseyin bin İsmail Ağa Camii - 1680), Lapta’da; Seyit Mehmet Ağa Camii (Lapta Yukarı

Camisi XVII. y.y.), Hacı Ömer Camii (Haydar Paşazade Mehmet Bey Camii), (Lapta Aşağı

Camisi 1870), Lefke Orta Camii, Piri Paşa Camii, Lefke Aşağı Camii (Mahkeme Camii

1814), Piri Osman Paşa Camii (Yukarı Camii1818), Mehmetçik’te Galatya Camisi (1865),

dip Karpaz’da Sazlıköy (Livadia) Camii, Osmanlı döneminde Kıbrıs’ın en varlıklı ikinci

camisi Girne Ozanköy (Kazafana) Camii. Bu camilerin büyük bir çoğunluğu Klasik Osmanlı

mimarisini yansıtan tarzda yapılsa da bazıları gerek önceki devirlerden devşirme

olmalarından gerekse de yerel inşa tekniklerinin kullanılmasından dolayı üslupları farklı.

Güney Kıbrıs’taki bazı Osmanlı yapıtı camiler

Günümüzde Güney Kıbrıs topraklarında bulunan Osmanlı dönemi camilerinden ise en

ünlüsü Hala Sultan Tekkesi’ndeki cami. Tekkenin önemi ise burada gömülü olan Ümmü

Harâm bint Milhân el-Ensâriyye’nin Hz. Muhammed’in süt teyzesi olması. Halk arasında

Hala Sultan olarak anılan peygamberimizin süt teyzesi, Hz. Osman’ın hilâfeti zamanında

(644-656) kocası Ubâde b. Sâmit ile birlikte İslâm ordularının Kıbrıs seferine katılmış,

attan düşüp vefat ettiği yere de tekke ve cami yapılmış. Bir diğeri ise 9 Eylül 1570

tarihinde Osmanlılar tarafından Lefkoşa'nın fethi sırasında, Konstanza burcuna Türk

bayrağını dikerken şehit olan Bayraktar'ın adına yaptırılan Bayraktar Camii. Ayrıca

Larnaka’da Osmanlı eserleri arasında önemli yerleri olan Ulu Camii, Baf’ta Ebubekir

Camii. Araplar Camisi, Tahtakale Camii (1827), Limasol'da Arnavut Camii Yalova'da

Piskobu Camii, Baf’ta Musalla Tepesi Camii, Dali Camisi (Ziya Paşa Camii 1839), Zuhuri

Tekke Camisi (1860), Larnaka’da; Cami-i Kebir (Ulu Camii 1837), Limasol’da; Cami-i

Kebir (Büyük Cami 1830), Cami-i Cedit (Köprülü İbrahim Ağa Camisi 1825), Arnavut

Camisi (XIX. y.y.) ve Tophane Camii de Rum tarafında kalan diğer Osmanlı yapıtı

camilerden bazısı. Osmanlı döneminde, klasik Osmanlı mimarisini yansıtan Hala Sultan ile

Arabahmet gibi camiler inşa edilirken, mütevazi cami, mescit ve türbeler de inşa edilmiş.

Kiliseye benzeyen camiler inşa edilmiş

Osmanlı döneminin ilk yıllarında önemli sayılan kiliseler ile katedraller camiye

dönüştürülürken, ilerleyen yıllarda kiliselere benzeyen camiler de inşa edilmeye

başlanmış. Bunun başlıca nedeni yapıcılık zanaatının Kıbrıslı Rumlar tarafından

benimsenmiş olması. Bir mimar olan Eski Eserler Dairesi Müdürü George H. Everett

Jeffery 1918 yılında yayınladığı kitabında, Kıbrıs’ın Osmanlı İdaresi’ne girmesinden sonra,

sadece “Türk” olarak tanımlanabilen ‘Türk-Rum Stili’nin ortaya çıktığını ve bu stilin kilise

mimarisinde de uygulandığını yazmış.

Kıbrıs’ta bulunan ve kökü Osmanlı İmparatorluğu’na dayanan mülklerin bakım, onarım ve

kontrolünü sağlayan Kıbrıs Vakıflar İdaresi (EVKAF), Osmanlı dönemi mülklerin idaresini

elinde tutuyor.

1974 bölünmesinden sonra 70 adet kilise camiye dönüştürülmüş

Adanın 1974’de Kuzey ve güney olarak bölünmesinden sonra kuzeyde kalan Hıristiyanlara

ait ibadet yerleri (manastırlar, kiliseler ve şapeller) Kıbrıs Vakıflar İdaresi verilerine göre

50 tanesi halen kullanımda, 20 tanesi terkedilmiş 70 adet kilise de camiye

dönüştürülmüş. Kiliselerin bazıları da el sanatları atölyesi, folklorik dans merkezi veya

anaokulu gibi ibadet dışı kültürel amaçlı işlevlerde kullanılmış. Ada genelinde 2020 yılı

raporlarına göre eski ve yeni toplam 211 cami bulunuyor. Bu camilerden 196 tanesi aktif,

15’i ise pasif. Şehirlere göre dağılımları ise: Lefkoşa 46, Gazimağusa 59, İskele 42, Girne

36, Güzelyurt 16, Lefke 12. Adanın kuzey kesiminde envanterlere kayıtlı 512 kilise

buluyor. Bu kiliselerden birçoğu pasif durumda olduklarından dolayı bakımsız, bir kısmı

ise zaman içinde kısmen veya tamamen yıkılmış durumda.

1974’den sonra camiye dönüştürülen ve günümüzde cami olarak kullanılan

kiliseler

Kilise, katedral ve şapellerin bir kısmı Osmanlılar, bir kısmı ise 1974’te adanın ikiye

bölünmesinden sonra Türk toplumu tarafından camiye çevrilmiş. Değirmenlik Köyü’ndeki

en büyük kilise olan 1902 yılında inşa edilen Panayia Chardakiotissa Kilisesi, 1975 yılında

camiye (Başpınar Camii) çevrilen ilk kilise olmuş. Sonraki yıllarda camiye dönüştürülen

Akdoğan/Lysi’daki Panayia Theotokos Kilisesi ve Lefkoşa’da 1977 yılında kiliseden tadilat

yapılarak camiye çevrilen Yeni Şehir Şehitler Camii’ler de halen cami olarak kullanılıyor.

Son olarak da Gazimağusa surlar içinde yer alan Sinan Paşa veya Buğday Cami diye

anılan Latin kilisesi St. Peter ve St. Paul Kilisesi, 14. yüzyıl ortalarında Osmanlılar

tarafından camiye dönüştürülmüş. Yapısal sorunları nedeniyle farklı amaçlarda

kullanıldıktan sonra, 2009 yılında restore edilen yapı, 2020 yılının Ramazan ayından

itibaren tekrar ibadete açılmış.

Kiliseden camiye dönüştürülen ancak artık kullanılmayan yapılar

1974 yılından sonra camiye dönüştürülen 70 kiliseden 20 tanesi 1991’den bu yana

yapılmakta olan yeni camiler nedeniyle cemaatini kaybetmiş ve terkedilmiş. Mormenekşe

Köyü’ndeki Agios Nikolaos Kilisesi Kıbrıs Türklerinin gelmesiyle 1975 yılında camiye

dönüştürülmüş ve 2010 yılına kadar kullanılmış. Karpaz/Karpas yarımadasında bulunan

Pamuklu/Tavrou’daki Agios Sergios Kilisesi de 1974 sonrasında camiye dönüştürülmüş.

Ancak 2010 yılında hemen yanına yeni cami yapıldığı için terk edilmiş.

Camiye dönüştürüldükten sonra farklı işlev verilmiş Kiliseler

14. yüzyılda Kadınlar Manastırı’nın parçası olan ve Lüzinyanlar tarafından yaptırılan

Lefkoşa’daki St. Catherine Kilisesi’ni Osmanlılar Ağalar Camisi adı altında camiye

dönüştürmüş. Ancak Kıbrıs Vakıflar İdaresi tarafından restore edilmeye başlandıktan

sonra, 1950’li yıllarda yapı evlilik ve kayıt ofisi olarak kullanılmış. 1986 ve 1991 yıllar

arasında tekrar restore edildikten sonra da Haydar Paşa Cami olarak adlandırılmış.

Günümüzde ise sanat galerisi ve müze olarak kullanılıyor. Kuzey Kıbrıs’ta 1974 sonrası

İskele’deki Panayia Theotokos Kilisesi, Güzelyurt’daki St. Mamas Manastırı, Girne’deki

Archangelos Kilisesi gibi birkaç kilise ikon ya da arkeoloji müzesine dönüştürülmüş. Latin

kilisesi St. Peter ve St. Paul Kilisesi, Sinan Paşa adıyla camiye dönüştürülmüş. Ancak

yapısal sorunları nedeniyle sonraları ahır, tahıl deposu ve kütüphane olarak hizmet

vermiş. Tahıl ambarı olduğu dönemde Buğday Cami olarak anılan yapı, bir süre boş

kaldıktan sonra 2009 yılında restore edilerek kültürel amaçlı kullanılmak üzere

Gazimağusa Belediyesi’ne devredilmiş. Cami 2020 yılından sonra ise tekrar ibadete

açılmış.

Az sayıda kilise ise 1974 yılından bugüne işlevini sürdürüyor.

Adadaki iki toplum tarafından da kutsal sayılan Apostolos Andreas Manastırı, kuzeyde

kalan Rumlar tarafından bugün de kullanılan Dipkarpaz’daki Ayios Synesios Kilisesi ve

Koruçam’da bulunan Ayios Georgios Maronit Kilisesi gibi birkaç kilise kendi toplulukları

tarafından hala kullanılıyor.

İngiliz dönemi yapılan camiler

Lefkoşa’da 1912 yılında Türk ve Rum ustalar tarafından yapılan Gönyeli Camii,1914

yılında yapılan Küçük Kaymaklı Camii ve 1916’de inşa edilen Vadili Köyü Camii İngiliz

döneminde yapılan camilere örnek.

1974 sonrası yapılan camiler

Kıbrıs ikiye bölündükten sonra birçok köye ve şehre yeni camiler yapılır. Bu camilerden

bazıları; 2019 tarihinde ibadete açılan ismini Hz. Muhammet'in, birçok yönden akrabası

olan Ümmü Haram Binti Milhan isimli sahabi kadından alan ve mimarisinde Edirne

Selimiye Camisi’nden esinlenilen Hala Sultan Camii, 2010 yılında T.C. Lefkoşa

Büyükelçiliği Yardım heyeti tarafından çift minareli olarak yaptırılan Alayköy

Mehmetçik Camii, Kıbrıs'ın Maraş kentinin ele geçirilmesinde önemli rol oynayan ‘Mağusa

Fatihi’ lakabıyla anılan komutan Osman Fazıl adına yapılan Polatpaşa Camii, Müftü Ziyai

Efendi Camii (1986), Değirmenlik Köyü Camii (1994), Çayönü Köyü Camii (2000),

Beyarmudu Camii (2009), Güvercinlik Camii (2014), bölgede bulunan en büyük ve en

yeni camilerden biri olan Harika Camii ile yapımı hala devam eden ancak ibadete de açık

olan Gazimağusa Büyük Sanayi’deki Sanayii Camii.

Turistler tarihi camilere yoğun ilgi gösteriyor

Tarihinde birçok medeniyete ev sahipliği yapan ve kültürler beşiği olan Kıbrıs, tarihi,

kültürel zenginlikleri ve doğal güzellikleriyle yerli ve yabancı turistlerin oldukça ilgi

gösterdiği bir destinasyon. Kıbrıs, coğrafi konumu nedeniyle tarih boyunca, bölgedeki güç

dengeleriyle medeniyetlerin, kültür ve ticaretin, çeşitli dil ve dinlerin etkisi altında kalır.

Uygarlıklarının buluşup kaynaştığı bir yer olan Kıbrıs’ta, Tunç ve Demir çağlarından, Roma

ve Bizans dönemlerinden, Lüzinyanlar’dan, Venedikliler ve Osmanlılar’dan birçok tarihi

eser günümüze dek gelir. Tarih ve kültür meraklısı birçok turist de geçmiş ile gelecek

arasında bir kültür bağı oluşturan çeşitli medeniyetlerden kalma eserleri yerinde görmek,

oraları gezerken o dönemin tarihi atmosferini solumak, tarihin derinliklerinde bir

yolculuğa çıkmak ve tarihe yerinde şahit olmak için farklı kültürlerin ortak noktası haline

gelen ve her bir medeniyetin izlerini barındıran Kıbrıs’a gelerek ülke turizmine ve

ekonomisine katkı sağlıyor. Adeta açık hava müzesi olan Kıbrıs’ta ören yerleri, müzeler,

tarihi cami ve kiliseler turistlerin oldukça ilgisini çekiyor. İngiltere, Almanya, Fransa ve

İskandinav ülkeleri başta olmak üzere çeşitli ülkelerden adaya tatile gelen turistler tarihi

camilere de yoğun ilgi gösterirken, camiye girmeden önce kısa şort, etek ve dekolte

kıyafetlerinin üzerine şal, saçlarına da başörtüsü takmayı ihmal etmiyorlar. Tarihi

camilerin içindeki motifleri inceleyip bol bol hatıra fotoğraf çekiyor ve çektiriyorlar.

Fulya OMAÇ / Gazimağusa – KKTC

Yorumlar (0)

Suç teşkil edecek, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, müstehcen, ahlaka aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk içeriği gönderen Üye/Üyeler’e aittir.

İlginizi Çekebilir