Kağıthane Belediye Başkanı Mevlüt Öztekin, Belediye Personeli ile Bayramlaştı

Başkan Özmen Eyüpsultan’ın ilk Kent Lokantası'nın çalışmalarını inceledi

Yerel Haberler

GAZİOSMANPAŞA, RAMAZAN BAYRAMI’NA HAZIR

Yerel Haberler

Kağıthane Kaymakamı Niyazi Erten, İftar Programında Vatandaşlarla Bir Araya Geldi

Birçok medeniyetin izlerini günümüze taşıyan antik kent Salamis

Biraz Antik Yunan ve Euripides, biraz Roma Dönemi ve sonra Bizans’ın … Birçok medeniyetin izlerini günümüze taşıyor. İzmir Urla doğumlu Nobel Edebiyat Ödülü sahibi 20. yüzyılın önemli Yunan şairlerinden Yorgo Seferis’in dizelerine de ilham olmuş.. İncil’d

Kültür Yayın: 11 Mart 2023 - Cumartesi - Güncelleme: 11.03.2023 20:37:00

Editör -

Okuma Süresi: 14 dk.

Kumlarla sarıp sarmalanmış antik kent Salamis

M.Ö. XI. yüzyılda kurulan ve Kuzey Kıbrıs'ta "görülmesi gerekenler" listesinde yer alan

Salamis Antik Kenti yüzyıllar boyunca ev sahipliği yaptığı medeniyetlerden kalan tarihi

izleriyle hayranlık uyandırıyor.

Yalnız Kıbrıs adasının değil Doğu Akdeniz’in de önemli kültürel miraslarından biri olarak

tarihte derin izler bırakarak günümüze bir kısmı deniz, bir kısmı kumlar altında kalarak,

bir kısmı ise arkeolojik kazılarla gün yüzüne çıkarılarak gelen Salamis, Antik Yunan, Asur,

Mısır, Pers, Büyük İskender, Ptoleme Krallığı, Roma İmparatorluğu ve Bizans dönemine

ev sahipliği yapmış.

Post-klasik kalıntılarla tarihe ışık tutuyor

Geçmişinde birçok medeniyeti ağırlayan tarihe ışık tutan antik kentte; Roma

Amfitiyatrosu, sportif faaliyetlerin yapıldığı Gymnasium, Zeus Sunağı, Roma Hamamları

ve caddesi, Bizans Sarnıcı, su kemerleri, Helenistik ve Roma Agorası, Nekropol,

Hıristiyanlık döneminde inşa edilen Campanopetra Bazilikası, bir zamanlar Kıbrıs'ın

en büyük bazilikası olan Epiphanios, Roman Villa, Nikokreon Anıtı, Cellarga Toplu

Mezarları, Geç dönem surları, Yağ değirmeni, MÖ VII. ve VIII. yüzyıllara tarihlenen

büyük kemerli mezarlar, duvarlarda mozaikler ve yer yer renkli mermerler, sütunlu

revaklara sahip geniş dikdörtgen bir alan ve çeşitli tanrı ve tanrıçaların mermer

heykelleri gibi post-klasik kalıntılar bulunuyor.

Gizemleri zamanla keşfedildi

19. yüzyılın sonlarında, ağaçlarla ve toprak tabakasıyla örtülmüş bir halde keşfedilen

antik kentin büyük bölümü 1952-1974 yılları arasında Lyon Üniversitesi'nin Fransız heyeti

tarafından 22 yıl boyunca yapılan kazılarla ortaya çıkarılmış. Gizemleri zamanla keşfedilen

Salamis’in 1974 yılında kesilen kazı çalışmalarına 1998 yılında Ankara Üniversitesi ve

Doğu Akdeniz Üniversitesi iş birliğinde tekrar başlanmış. 2013 yılına dek süren kazılarda

bir Roma Hamamı, bir sütunlu cadde, MS II. yüzyıla ait üç heykel ile iki geç dönem yapısı

gün ışığına çıkarılmış.

Tarihi kalıntılar Londra British Museum’da ve KKTC’de St. Barnabas

Manastırı'nda sergileniyor

Birçoğu MÖ 3. ve 4. yüzyıllar arasındaki döneme ait olan arkeolojik buluntuların büyük bir

kısmı antik kente yaklaşık 15 dakikalık mesafedeki St. Barnabas Manastırı'nda

koleksiyonun bir parçası olarak sergileniyor. Kazılar sırasında gün ışığına çıkarılan tarihi

kalıntılarının bir kısmı ise Londra'daki British Museum’da sergileniyor. MÖ 411'den 374'e

kadar uzanan önemli kalıntıların ve altın sikkelerin bulunması, kentin antik

çağlardaki önemli zenginliğini gözler önüne sererken, mimoza, çam ve okaliptüs

ağaçlarıyla kaplı bu bölgede yapılacak daha fazla kazı, muhakkak ki antik Kıbrıs'tan

daha birçok kayıp sırrı ortaya çıkaracaktır.

M.S. 9. yüzyıla kadar adanın en önemli ticaret merkezlerinden biri

Turizm sektörü açısından oldukça önemli bir bölge olan Salamis Harabeleri,

Gazimağusa’nın 6 kilometre kuzeyinde Trodos Dağı’ndan doğan Pedios (Kanlıdere)

Nehri’nin yakınında bir havzada Bronz Çağı sonlarında kurulmuş. Tuzla köyünün yanında

bulunan büyük Geç Bronz Çağı yerleşimi Enkomi’nin M.Ö. XI. yüzyılda önemini yitirmesi

ile birlikte Salamis M.S. IX. yüzyıla kadar sürecek olan bir süreçte giderek büyüyen ve

adanın en önemli merkezlerinden biri olacak biçimde tarih sahnesine çıkmış. Salamis

batısında uzanan, Kıbrıs adasının en zengin ve verimli alanlarından olan Meserya düzlüğü

ile Suriye, Filistin, Yakındoğu kıyılarıyla ticari ilişkiler geliştirmesine imkân tanıyan doğal

limanlarının avantajlarını iyi kullanmış.

Bronz Çağı sonlarında kurulmuş

Kuzey Kıbrıs'ın kıyıları ve iç kesimleri boyunca uzanan bir mil karelik bir alana yayılan

antik kentin kuruluşuyla ilgili sayısız efsane olmasına karşın iki rivayet ön plana çıkıyor.

Bunlardan biri Bronz Devri’nin sonlarındaki göçlerle Anadolu’dan gelen kavimler

ve Yunanistan’dan gelen Akalar tarafından kurulduğu yönünde. Bir diğer rivayet ise

Yunan adası Salamis'in kralı Telamon'un oğlu Teukros tarafından kurulduğuna dair

mitolojik hikaye. Truva Savaşı sırasında kardeşi Ajax'ın intiharını engellemediği ve

intikamını alamadığı için babası tarafından ülkesinden kovulan Teukros, Kıbrıs’a gelerek

bir kenti kurar ve bu kente memleketi Salamis’in adını verir. İlk iş olarak da Yunan

mitolojisindeki en güçlü ve önemli tanrı Zeus’a adanmış bir tapınak inşa ettirir.

Krallığın başkenti olur

Salamis kenti Asur, Mısır ve Pers uygarlıklarından sonra kenti alan Büyük İskender’in

ölümünün ardından M.Ö. 294 yılında Ptoleme Krallığı’nın Kıbrıs’ı almasıyla birlikte bu

krallığın idaresine girer. Ve tarihinde ilk defa başkent olma özelliğini kazanır. Salamis’in

bu parlak dönemi Roma egemenliği döneminde de devam etmiş. Bu dönemde, Roma

İmparatorluğu’nun doğudaki en önemli ticaret merkezlerinden biri olur. M.S. 76-77

yıllarındaki depremlerle ve M.S. 116 yılındaki Yahudi isyanlarıyla tahrip olan kent, daha

sonra Roma İmparatorluğu’nun Antiocheia (Antakya) vilayetine bağlanır. Bu dönemde

Salamis limanının önemi artar, Suriye gemilerince ilk uğrak liman olur ve tekrar refaha

kavuşur..

Ortaçağ’da önemini yitirir

Salamis kenti kuruluşundan başlayarak hızlı bir batılılaşma sürecine girmiş. M.Ö. I. bin

içinde arkeolojik bulguların da ortaya koyduğu gibi kentte refah ve bolluk hüküm sürmüş.

Yüzlerce yıl boyunca şanlı ve ünlü bir şehir olan Salamis kentinin, M.S. IV. yüzyıl

ortalarında yaşadığı iki şiddetli depremin ardından tekrar eski görkemine ulaşamayacak

şekilde yıkılmasıyla kent tarihinde yeni bir dönem başlamış. Depremlerin etkisinin her

geçen gün daha fazla artması sonucunda, Bizans imparatoru II. Konstantin, şehri daha

küçük bir yapıda yeniden inşa ettirmiş. Bir Hıristiyanlık şehri olarak oluşturulan Salamis’in

kültürel kimliğinin yanı sıra ismi de İmparatorun adına ithafen Constantia olarak

değişmiş. Kent bu dönemde tekrar Kıbrıs’ın başkenti olmuş. Constantia yaşamını M.S.

VII. yüzyıldaki Arap işgallerine kadar sürdürmüş. Bu dönemden sonra işgalcilere

barınaklık yapan kent Ortaçağ’da Mağusa’nın kurulması ile önemini yitirmiş, M.S. 647

yıllarından itibaren Arap akınları ile meydana gelen büyük depremler sonucunda

halk Salamis şehrini terk etmeye başlamış ve yakın konumdaki Mağusa şehrine göç

etmiş. Limanın alüvyonla dolması, kasabanın kademeli olarak gerilemesine yol

açmış. Halkın kentten taşınmasının ardından da Salamis, Mağusa’daki surlara ve binalara

malzeme sağlayan büyük bir taş ocağı haline dönüşmüş. Güçlü kuzey rüzgârları antik

dönemde yaklaşık bin yıl boyunca Kıbrıs'ın başkenti olan Salamis’in terk edilmiş

kalıntılarını kumla kaplamış. Antik dönemde önemli bir liman ve ticaret merkezi olan

Salamis, Asurlular, Mısırlılar, Persler ve Romalıların birbirini izleyen işgallerinden

kurtulmuş, ancak sonunda doğanın güçlerine yenik düşmüş. Kumla kaplanan bazı yapılar

19. yüzyılın sonundaki ilk arkeolojik kazılara kadar orijinal yüksekliklerinde korunmuşlar.

İncil’de de adı geçiyor

MÖ VI. yüzyılda Yunan sikkelerinin ilk basıldığı şehir olan Salamis, aynı zamanda İncil'de

de adı geçen bir kent, Milattan sonraki ilk yıllarda "İlk Misyonerlik Yolculuğu" olarak

bilinen olayda, havari Pavlus ve Kıbrıs doğumlu havari Barnabas, Suriye'nin

Antakya'sından yola çıktıktan sonra diğer dünya ülkelerine gitmeden önce ilk

yolculuklarında Salamis'i ilk varış noktaları olarak belirlemişler. Orada, adanın diğer

bölgelerine geçmeden önce de Yahudi sinagoglarında İsa’yı Mesih'i ilan ederek,

Hristiyanlığı vaaz etmişler.

Şiirlere ilham olmuş

İzmir Urla doğumlu Nobel Edebiyat Ödülü sahibi 20. yüzyılın önemli Yunan şairlerinden

Yorgo Seferis 1953 yılındaki Kıbrıs ziyaretinde Salamis antik şehrine ithafen ‘Salamina

Kıbrıs’ adında bir şiir yazmış. Şiirde ‘... Salamis artık iç çekişlerin sebebinin metropolü’

ifadelerini kullanmış.

Salamis’te görülecek bazı tarihi dokular..

Sur ve Liman:

Kenti kuzey, güney ve batı yönlerinde çevreleyen surlar dışında bir de kentin merkezini

çevreleyen ikinci bir sur bulunuyor. Surlar, M.S. VII. yüzyıldaki Arap (İslam) akınlarına

karşı korunmak için inşa edilmiş.

Kentin iki ayrı limanı bulunmuş. Bunlardan biri kentin güneydoğusunda, Salamis'in en

eski limanı. Diğer liman ise kentin kuzeyinde, Geç Roma devrinde kullanılan liman.

Gymnassium:

Kentin kuzey ucunda yer alan Gymnasiumun güney girişindeki zemin döşemesindeki

yazıttan buradaki en eski gymnasiumun M.Ö. II. yüzyıla ait Helenistik bir spor tesisi

olduğu tespit edilmiş. Depremlerle zarar gören gymnasium, İmparator Traianus ,

Hadrianus , Augustus devirlerinde son olarak da Erken Bizans döneminde II. Konstantin

devrinde yeniden inşa edilmiş. Dört tarafı sütunlu revaklarla çevrili alanın kuzey girişinde

Yunan mitolojisinden tanrı, tanrıça ve kahramanlarının mermer heykelleri bulunan yüzme

havuzu ve doğu revakı eklenmiş.

Bu heykeller günümüzde çoğu başsız olarak sergileniyor. Augustus heykeli bu bölüme

aitken, bazı sütunlar ve heykeller ise tiyatroyu süslüyormuş ve buraya IV. yüzyıldaki

bir depremden sonra getirilmiş. Gymnasium'un hamamları, altı metre yüksekliğe ulaşan

duvarları korunmuş ve Yunan mitolojisinden sahneler içeren mozaik ve fresklerle

süslenmiş.

Roma Amfitiyatrosu:

Gymnasium'un güneyinde yer alan Roma Amfitiyatrosu da Salamis harabelerinin etkileyici

özelliklerinden biri. İlk olarak 1959 yılında yapılan kazılarda ortaya çıkarılmış. Augustus

döneminde yapılan ve 50’den fazla sıra koltuğuyla 15 bin seyirciyi ağırlayabilen

amfitiyatro, IV. yüzyılda yıkılmış. Gymnasium gibi bu yapı da kapsamlı bir şekilde

yenilenmiş. Antik tiyatro sahne binası, orkestra ve oturma alanı ile üç bölümden

oluşuyor. Orta kısmındaki orkestranın ortasında Dionysos’a adanmış bir sunak ve Marcus

Avurelius Commedus ile Caesar Contanstinus ve Caesar Maksimianus’a adanmış silindirik

iki sütun kaidesi bulunuyor. Oturma yerlerinin orta kısmındaki boşluk ise şeref locası.

Günümüzde çeşitli konserlere, festivaller ve etkinliklere ev sahipliği yapan amfitiyatroda

José Carreras gibi sanatçılar ve Boney M. gibi gruplar da sahne almış.

Agora:

Vouta'nın yanında yer alan bu taş forum, Salamis'in bir buluşma yeri ve pazarıymış. 230

x 55 metre ölçülerindeki Salamis'teki bu forum, bilinen en büyük forumlardan biri. İki

uzun kenarda stoalar ve üstü kapalı sütun dizilerinden sadece biri günümüze ulaşabilmiş.

Zeus Tapınağı:

Antik kentin günümüzde harap olan ana tapınağı Agora'nın güneyinde yer alıyor ve

basamaklarla ulaşılıyor. Tapınağın inşa edildiği kireçtaşı ve 12 sütunla süslenmiş revak

bulunuyor. Yapının az bir kısmı günümüze dek ulaşabilmiş.

Su Sarnıçları:

Agoranın kuzey ucunda yer alan bu Bizans su sarnıcının, MS 627- 640 civarında

inşa edildiğine inanılıyor. Değirmenlik Köyü’nden Salamis şehrine su getirmek için

toprak künk ve su kemerlerinden oluşan bir sistem kurulmuş. Bu sarnıcın duvarları ve 36

kare sütunun kalıntıları günümüze dek ulaşmış. Su deposunun alt kısmı toprak içinde üst

kısmı ise açıkta inşa edilmiş. Roma Köşkü'nün yakınındaki bir başka Bizans sarnıcı,

Hristiyan resimlerinin parçalarını sergiliyor. Birbirine açılan üç bölümden oluşan duvar

resimlerinden birinde MS VI. yüzyıla ait yazılar bulunmuş. Sarnıcın ana paneli, yukarıda

İsa Mesih'in resminin yazılı olduğu balık ve bitkilerden oluşan bir su sahnesini tasvir

ediyor. Huni şeklinde yapılan yapı, üç bölümden oluşuyor.

Roma Villası: Amfitiyatronun güneyinde yer alıyor. Dönemin egemeni olan Romalılar

tarafından inşa edilen ve döneminde iki katlı bir bina olan bu yapı, sütunlu bir giriş, bir iç

avlu ve geniş bir oturma odasından oluşuyor.

St. Epiphanios Bazilikası:

Kıbrıs’ın en büyük bazilikası olan Epiphanios, Roma Villası’nın biraz ötesinde bulunuyor.

MS 400 yıllarında Salamis Piskoposu St. Epiphanios tarafından Constantia metropol

kilisesi olarak inşa edilen bu anıtta, iki sıra taş sütunla ayrılmış orta nefin her iki tarafında

üç koridor bulunuyor. Campanopetra Bazilikası ile buluştuğu bazilikanın güney duvarında,

üzerinde yazılar olan taş bir tabut olan boş bir mermer lahit bulunuyor. Bunun, Arap

saldırıları sırasında imparator Leo tarafından kalıntıları Konstantinopolis’e götürülen

piskoposun mezarı olduğuna inanılıyor.

Campanopetra Bazilikası:

MS 4. yüzyılda Hıristiyanlık döneminde inşa edilmiş olan Campanopetra bazilikası, limana

uzak olmayan deniz manzaralı muhteşem bir konuma sahip. Batıda üç koridorlu

bazilikaya bitişik, her tarafında kemer altı bulunan geniş sütunlu dikdörtgen bir avludan

oluşuyor. Avlu içinde bir kuyunun yanı sıra merkezi apsiste bir piskopos kürsüsü ve diğer

din adamları için oturma yeri bulunuyor. Apsisin arkasında ise banyosu bulunan bir sauna

odası kalıntıları bulunuyor. Diğer bir odada, Roma dünyasında genellikle mermer, inci ve

camın kullanıldığı, bir resim veya desen oluşturmak için malzemelerin kesildiği ve

duvarlara kakma yöntemiyle oyulduğu popüler bir sanat olan opus sectile tekniğiyle

yapılmış etkileyici mozaikler bulunuyor.

Nikokreon Anıtı: Salamis’in son imparatoru olan Nikokreon adına inşa edilmiş.

Roma Hamamları: Gymnasium'un doğusunda yer alıyor. Antik kentin güneybatı

tarafında ise yarım daire şeklinde düzenlenmiş tuvaletler, boru hatları ve su depoları

bulunuyor.

Mezarlar:

Şehirde MÖ VII. ve VIII. yüzyıllara tarihlenen büyük kemerli mezarlar

bulunuyor. İnce kesme taş ve kerpiçten inşa edilen mezarlar, şehrin eski

sakinlerinin sosyal hiyerarşisine bir bakış da sağlıyor. Kazılarda açığa çıkarılan

mezarlardan bazıları gerek yapıları ve gerek zengin buluntularından dolayı Kral mezarları

diye adlandırılmış.

Fulya OMAÇ / Kıbrıs – Gazimağusa

Fotolar: Salamis Antik Kenti

Yorumlar (0)

Suç teşkil edecek, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, müstehcen, ahlaka aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk içeriği gönderen Üye/Üyeler’e aittir.

İlginizi Çekebilir

GAZİOSMANPAŞA, RAMAZAN BAYRAMI’NA HAZIR